Prof. Dr. Tomris Şengör’e renk körlüğünün güncel tanımı, bu alandaki istatistiklerin yanı sıra renk körlüğünde Chromagen lens ve gözlük camlarının etkisini sorduk.
Renk körlüğü nedir?
Renk körlüğü değişik renkleri algılamadaki bozukluğu tanımlamak için kullanılır. Bu bozukluk aynı rengin tonlarını ayırmakta güçlük çekmek şeklinde hafif olabileceği gibi hiç bir rengi ayıramayacak kadar şiddetli olabilir. En çok görülen tipi, kırmızı ile yeşilin ayırt edilememesidir. Nadir görülen bazı vakalarda ise bütün renklerin ayırt edilememesi ve dünyanın siyah – beyaz görülmesi söz konusudur.
Renk körlüğünün çeşitleri görülme sıklığı nelerdir?
Renk körlüğü her 20 erkekten ve her 200 kadından birinde vardır. Bu bozukluk tek veya birkaç rengin görülemediği (monokromatik) veya rengin ayırt edilemediği (akromatik) tipte olabilir.
Mono kromatik renk körlüğü 30,000’de bir görülür; bunlar: Deuteranopi, orta dalga boyunda azlık, yani “yeşil” görememek. Protanopi, uzun dalga boyunda azlık yani “kırmızı” ya da “kırmızı/yeşil” görememek; Tritanopi, krısa dalga boyunda azlık “mavi-sarı” görememek şeklinde olabilir. Konilerde foksiyonsuzluk olan akromatik tip ise ortalama 3.000.000 kişide 1 görülür.
Renk körlüğünde cinsiyet faktörü etkili mi?
Renk körlüğü bazı hastalıklara bağlı edinsel olabilmekle beraber büyük oranda X’e bağlı resesif geçişli bir hastalık olarak ortaya çıkar, nadir olarak otosomal geçiş de gösterebilir. Renk körlüğü olan erkeklerin kız çocukları renk körü olmamakla birlikte renk körlüğünün taşıyıcısı durumundadırlar. Taşıyıcı kadınların erkek çocuklarının yarısı da renk körü olarak doğmaktadır.
Renk körlüğü lensi sizce bir tedavi yöntemi midir?
Kalıtsal renk körlüğünün tedavisi yoktur. Edinsel olan ve görme bozukluğu ile birlikte seyreden renk körlüğü ise temel sebebe yönelik tedavi ile bir ölçüde düzeltilebilir ya da en azından ilerlemesi engellenebilir. Renk körlüğü lensleri, bazı ışıkları geçirmeyen haploskopik filtreleri ile her bir gözün rengi farklı algılaması sonucu kontrast farkı oluşturarak renk algısını geliştirirler. Yani rengi görmeyi değil, ayırt etmeyi sağlarlar.
RENK ALGILAMA GELİŞTİRİLEBİLİR
ChromaGen lens ve gözlük camları ile renk görme nasıl düzeltilir?
ChromaGen lensler, renkleri ayırt etmeyi sağladıkları için bazı renk değerlendirme işlemlerinde başarıyı artırırlar. Renk görme bozukluklarında normale göre fazla görülen renkler, her bir gözde farklı renkli filtreler kullanılarak azaltılır ve toplam göze giren ışık miktarı azalmasına rağmen, normal bir gözün renk dengesine yaklaşılır. Böylece hastalar normale daha yakın bir renk algılamasına ulaşırlar.
Avantajları ve sınırlamaları nelerdir?
Renk ayırımını yapmada önemli katkıları vardır. ChromaGen lenslerin renk körlüğü yanında akademik yetenek yoksunluğu (ASD) ve okuma güçlüğü olan disleksilerde de fayda sağladığı görülmektedir.
Gözlük ve lens tedavisini tüm renk körü hastalara uygulayabiliyor muyuz?
Hastaların renk körlüğünün tipine ve hastanın motivasyonuna bağlı olmakla beraber çoğu hastada gözlük ve lens renk algılamayı geliştirmek amacıyla kullanılabilir.
Uygulamalarda dikkat edilmesi gereken unsurlar nelerdir?
ChromaGen lensler yumuşak kontakt lensler olup bu lenslere ait dikkat edilmesi gereken özellikleri taşırlar. Ayrıca göze giren ışık miktarını azalttıkları için düşük ışık şiddetinde görmeyi azaltırlar. Bu özelliklerine de dikkat edilerek uygulanmasında yarar vardır.
Uygulamada, uygun renk filtresini bulmak için, hastanın önce non-dominant gözüne filtreler denenir ve Ishiara renk kitabı ile test yapılır. Her iki göze de uygun filtre bulununca hastanın refraksiyon derecesi ile kontakt lens reçetesi düzenlenerek ChromaGen lens sipariş edilir.
Sizce ChromaGen lenslerde başarı oranı nedir?
Normal bir insan 10.000 rengi ayırabilirken, renk körleri sadece 2.000 civarında rengi ayırabilir. Haploslopik filtreli KL’ler ile renk körlerinin gördüğü renk sayısı 6.000’e kadar yükseltilebilir. Bu özellikleri ile ChromaGen lensler, renkleri ayırt etmeyi sağladıkları için Ishihara testi gibi bazı renk değerlendirme işlemlerinde başarıyı arttırırlar.
Chromagen lensleri hastalarınıza önerir misiniz?
Renk algılama açısından destekleyici yönüyle yararlı olabileceği inancındayım Ayrıca disleksi hastalarında ve okuma güçlüğü çekenlere yardımcı tedavide yeri olması nedeniyle faydalı olduğunu düşünüyorum.
Ophthalmology Life 2015 22. Sayı
